Lenf Ödem Nedir?
Lenfödem, hangi nedenden olursa olsun lenfatik sistemdeki bozukluktan dolayı hücreler arası sıvıda meydana gelen artış olarak tanımlanıyor.Lenfatik sistem düzgün çalışmadığı için cilt ve ciltaltında sıvı drene olamadığından ciddi ödem ve şişlik oluşur.
Lenf Ödem Tipleri
Primer (doğuştan gelen) lenfödem
Bebek anne karnındayken, lenf damarlarının yeteri kadar gelişmemesi nedeniyle ortaya çıkar.
Sekonder lenfödem
Lenfödemin bu tipinde lenf sistemi normal olarak çalışırken sonradan gelişen herhangi bir öyküyle (diyabet,kanser,venöz yetmezlik,lipödem v.b) ortaya çıkan tipidir.
Kansere bağlı yapılan cerrahi uygulamalar ve radyoterapi ile ortaya çıkıyor. Kanser cerrahisi sırasında, kanserli bölge alınırken ilgili lenf nodülleri de alınıyor. 3 nodülden fazlası alındığı durumlarda lenfödem görülür.
En sık meme kanseri,rahim kanseri ameliyatları sonrası görülme riski artar.
Radyoterapi lenf nodüllerinin çalışmasını bozabiliyor ve bu da lenfödeme neden olabiliyor.
Venöz yetmezlik; toplar damarların kanı kalbe yeteri kadar götürememesi sonucu oluşur. İyi işlev görmeyen venöz sistemine kanı tekrar kalbe göndermesine lenf sistemi yardımcı olmaya çalışıyor. Bu yardım sırasında lenf sistemine aşırı yük biniyor ve lenf kapakları işlevini yapamaz hale geliyor, böylelikle lenfödem oluşmaya başlıyor.
Lipödem, vücutta özellikle bacaklarda ciddi yağ artışı olmasıdır. Özellikle kadınlarda çok daha fazla görülür. Artan yağ oranıyla birlikte lenf sisteminin taşımakla yükümlü olduğu su ve protein miktarı da artıyor. Böylelikle lenf sistemi yetersiz kalır ve bozulmaya başlar. Lipödemden kaynaklı lenf ödem böyle gelişir.
Belirtiler
- Öncelikle belli bölgelerde şişlik
- Şişkinliğin olduğu bölgelerde hareket kısıtlılığı ve ağrı
- Ciltte gerginlik hissi ve hassasiyet
- Extremitelerde ağırlık hissi
- Rahatsızlık hissi
- Ciltte oluşan sarı renk görünümü
Tanı Yöntemleri
Lenfödem hastalığının tanısında, hasta öyküsü oldukça önemlidir. Süphelenilen durumlarda hastalık net ultrason görüntüsüyle konulur.
Meme kanseri veya meme cerrahisi geçiren kadınların, ameliyat sonrasında mutlaka fizik tedavi uzmanına danışmaları gereklidir.
Tedavi Yöntemleri
Lenfödem tedavisi fizyoterapistler tarafından yapılır.
- Manuel lenf drenajı
- Kompresyon (bandaj ve çorap)
- Cilt bakımı
- Egzersiz
Manuel Lenf Drenajı
Manuel lenf drenajı derinin tam altındaki yüzeysel lenf damarlarına hafif basınç uygulaması ile yapılıyor. Yapılan basınç miktarı çok önemlidir aksi takdirde sert yapılırsa zarar vermeye başlar. Manuel lenf drenajı dolaşıma etkisi olmayan diğer terapötik masaj teknikleriyle karıştırılmamalı. Diğer masaj teknikleri lenfödem için faydalı olmadığı gibi zararlı da olabiliyor.
Genellikle her bölge için 45–60 dk arası uygulanır.
Kompresyon Bandajı
Manuel lenf drenajından sonra aktive olmuş lenf sisteminin etkinliğini koruma amacıyla yapılan özel bir bandajlama şeklidir. Yapılan bandajlamada basıncın en uçtan itibaren çok dengeli şekilde ayarlanması gerekiyor.
Özel üretilen bandajlar sert ve az esneyen yapıya sahiptir. Bilinen normal bandajlar lenfödemi daha kötüye götürebilir.
Tamamen ödem bitene kadar bandaj kullanımı devam eder. Hasta iyileştikten sonra bandaj yerini bası giysisine devreder. Ve hasta en az 2 yıl bası giysisi giymek zorundadır.
Lenfödem Egzersizleri
Egzersizler bandaj veya bası giysisi kullanımı eşliğinde yapılmalı, dirençli egzersizlerden ve ağırlık çalışmalarından kaçınılmalı.
Egzersizin programının hastaya özel olarak tedavi eden fizyoterapist tarafından hazırlanması gerekir. Lenfödem hastalarında ısınma ve pompalama, solunum ve hafif germe egzersizleri yapılmalı.
Cilt Bakımı
Lenfödem bölgesi çoğunlukla bandajlı veya bası giysili olduğu ve hava alamadığı için ciddi deride kuruluk oluşur. Deride cildin kurumasından dolayı Ph değeri 5.5 olan nemlendiricilerin kullanılması gerekiyor.
Ödemli bölgedeki katlanan deride de sık sık mantar oluşup oluşmadığının takip etmek gerekir.